'Tumoren zijn onze voorouders'
opanerd - dinsdag 15 maart 2011 - 09:04
0
Er zijn veel therapieën tegen nog veel meer soorten kanker. Vaak werken ze maar vaak ook slechts voor bepaalde tijd. De kankercellen ontwikkelen resistentie tegen de therapie. De gangbare theorie is dat dit komt doordat zich in de populatie kankercellen een evolutionair proces afspeelt, een 'survival of the fittest', natuurlijke selectie. Kankercellen die gevoelig zijn voor de therapie sterven af en delen zich dus niet meer. Kankercellen die van nature resistent zijn tegen de therapie blijven over, delen zich, en na enige tijd is de tumor geheel samengesteld uit die resistente cellen.
Het begrijpen van het proces van tumorvorming bepaalt in hoge mate de bestrijding ervan. Daarom is het van groot belang om te onderzoeken of dit proces wellicht geheel anders is dan we denken. Twee biologen, uit Australië en de Verenigde Staten, hebben een alternatieve theorie ontwikkeld die, mocht deze juist blijken, grote implicaties heeft voor de behandeling van kanker.
De theorie van astrobiologen Charles Lineweaver van de Australian National University in Canberra and Paul Davies van Arizona State University in Tempe, US, is gebaseerd op de geschiedenis van het ontstaan van meercellig leven, rond 600 miljoen jaar geleden. Daarvoor bestond het leven uit eencelligen die niets anders deden dan zich zo snel en zo veel mogelijk delen. Samenwerking was er niet. Toen de eerste meercellige organismen ontstonden werd dat ongelimiteerd delen een belemmering voor een goede samenwerking tussen, en specialisatie van de cellen. Dus ontwikkelden zich mechanismen die hieraan paal en perk stelden.
Volgens de gangbare theorie wordt kanker veroorzaakt door het disfunctioneren van dit mechanisme. Maar Lineweaver en Davies gaan verder. Zij stellen dat tumoren die eerste meercellige organismen zijn. Die eerste meercellige organismen hadden weliswaar het probleem van ongebreidelde celdeling enigszins opgelost maar nog niet volledig. Er was een begin van samenwerking tussen cellen, en het begin van celspecialisatie, maar de autonomie van de individuele cellen was nog niet volledig onderdrukt. Ook in de ontwikkeling van tumoren is die samenwerking en specialisatie te zien. Sommige tumoren ontwikkelen een netwerk van bloedvaten, angiogenese waardoor de tumorcellen worden gevoed. Andere cellen hebben de mogelijkheid zich te verspreiden naar andere delen van het lichaam, metastase. Ook dat is moeilijk te verklaren als alle kankercellen zich onafhankelijk zouden gedragen.
Lineweaver en Davies denken dat het genetische gereedschap van deze eerste meercelligen nog steeds in ons aanwezig is. De genen die zich later ontwikkelden hebben mechanismen ontwikkeld om die eerste genen onder controle te houden. Maar als die nieuwere genen, om wat voor reden dan ook, disfunctioneren, dan nemen de oude genen het proces van celdeling weer over. Met andere woorden, tumoren zijn primitieve meercellige organismen, fossielen uit het verleden.
De consequenties van deze alternatieve theorie, indien juist gebleken, voor de behandeling van kanker zijn groot. Een tumor is dan niet een verzameling van zich onafhankelijk van elkaar ontwikkelende cellen met een vrijwel oneindig potentieel zich aan te passen aan de therapieën. Het is dan een groep samenwerkende cellen die een eindig aantal overlevingsstrategieën tot zijn beschikking heeft die zo'n half miljard jaar geleden zijn ontwikkeld en verankerd in de genen. Het identificeren van die overlevingsstrategieën kan dan uiteindelijk leiden tot een effectieve bestrijding van alle soorten kanker, zonder dat de kanker zich kan aanpassen aan de bestrijdingsmethode.
Ook voor het uittesten van kankertherapieën heeft deze theorie consequenties. Ze kunnen worden bestudeerd op primitieve meercelligen die nog steeds bestaan, zoals metazoën en eukaryoten. Het vergelijken van tumoren en deze primitieve meercelligen is de volgende stap in het testen van de theorie.
Het volledige artikel in pdf
